แนวคิดใหม่ (Update) ในการเกิดฟันผุ ....

จากสมมติฐานก่อนล่าสุด "Ecological Plaque Hypothesis (EPH), 1994 Philip D. Marsh" ว่าด้วยกลไกการเกิดฟันผุ... แทนที่จะบอกว่าแบคทีเรียตัวนี้ เป็นตัวสร้างกรดแล้วทำให้ฟันผุ ก็บอกว่า “มันไม่ได้ Specific ขนาดนั้น” มันเป็น “Non-specific Plaque Hypothesis” ซึ่งบอกว่า "ฟันผุเกิดขึ้นจากผลรวมของการเปลี่ยนแปลง ของพวกเชื้อจุลินทรีย์ที่อยู่ใน Plaque ทั้งหมด ....คือ ทั้งหมดใน Dental Biofilm ต่างๆ ( Sessile Microbial Communities ) ไม่ใช่เฉพาะ จาก Strep. Mutans ( Pathogen-เชื้อก่อโรค ) และบอกว่า.. ที่รู้อย่างนี้เพราะว่า จากการวิจัย ดูแล้ว บนพื้นผิวของทั้งฟันผุและฟันที่ไม่ผุ ก็จะเจอพวกเชื้อโรคพวกนี้เหมือนกันหมด เพียงแต่ปริมาณต่างกันเท่านั้นเอง ....ซึ่งในปัจจุบันมีสมมติฐานใหม่ที่พัฒนาต่อมาจากอันนี้ << ....ซึ่งเทียบเคียงให้เห็นภาพได้ประมาณว่า ถ้าในช่องปากของเรานั้น เปรียบได้กับผืนป่าที่อุดมสมบูรณ์ โดยจะมีสิ่งมีชีวิตคีย์สโตน (Keystone Species) คือเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีอิทธิพลต่อสภาวะแวดล้อมที่อาศัยอยู่อย่างมาก ซึ่งในที่นี้คือเชื้อจุลินทรีย์ที่ก่อโรค ( Pathogens ) ถึงแม้ว่าบางครั้งจำนวนประชากรของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นอาจจะต่ำก็ตาม หากถ้าสิ่งมีชีวิตคีย์สโตนหายไปจากระบบนิเวศน์หนึ่งๆ ระบบนิเวศน์นั้นจะเสียดุลและพังทลายลง

ยกตัวอย่างเช่น เสือ ซึ่งเป็นผู้ควบคุมจำนวนประชากรสัตว์กินพืช หากเสือลดน้อยลงหรือไม่มีเลย เป็นเหตุให้จำนวนประชากรสัตว์กินพืชเพิ่มขึ้น ความต้องการด้านอาหารก็จะเพิ่มขึ้นตามไปด้วย และจะเป็นผลกระทบลูกโซ่เช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนเกิดความล้มเหลวในระบบนิเวศน์ เป็นเหตุให้เกิดการพังทลายลงนั่นเอง

 ดังนั้นการมุ่งฆ่าเชื้อแต่เพียงอย่างเดียว ..จึงไม่ได้ช่วยอะไร ..แถมยังจะเกิดโทษต่อเนื่องไปตามระบบอวัยวะต่างๆ

แล้วจากฟันไม่ผุ กลายเป็นผุ ได้อย่างไร? .. ก็คือ สิ่งแวดล้อมในบริเวณนั้นๆเปลี่ยนไป มันมีหลายๆปัจจัยอื่นเข้ามามีผลกระทบ คือ ความถี่ของการกินแป้งและน้ำตาล (Processed Sugar) หรืออาหารดัดแปลงต่างๆที่มีมากมายในปัจจุบัน ที่มีสารยืดอายุ สารเคมีกันเสีย ซึ่งจะไปกระทบต่อสมดุลจุลินทรีย์ในช่องปาก ..อีกทั้งสารเคมีก่อฟอง ที่มีผลไปกระทบต่อคุณสมบัติของชั้นเยื่อเมือกในช่องปาก โดยเฉพาะต่อชั้นมิวซิน (Mucin Layer of Oral Mucosa) ซึ่งจะไปกระทบโดยตรงต่อการทำงานของโปรตีนต้านจุลินทรีย์ (Anti-microbial Peptides-AMPs) ที่มีสะสมอยู่มากในชั้นนี้ อีกอันคือ คุณภาพและปริมาณของน้ำลาย ก้อจะถูกรบกวนไปด้วย

แล้วเราจะจัดการต้นเหตุของปัญหาต่างๆเหล่านี้ ..ได้ด้วยวิธีใด? ....ที่จะสามารถป้องกันปัญหาต่างๆที่เกิดขึ้นในช่องปากได้อย่างเบ็ดเสร็จ และเป็นรูปธรรม

Ref:

- Historical and contemporary hypotheses on the development of oral diseases: are we there yet?,
Department of Preventive Dentistry, Academic Centre for Dentistry Amsterdam (ACTA), University of Amsterdam and Free University Amsterdam, Amsterdam, Netherlands
Philips Research, Eindhoven, Netherlands

 - Periodontal disease and gingivitis, https://mpkb.org/home/diseases/periodontal
- เปปไทด์ต้านจุลชีพในสัตว์เลื้อยคลาน, รศ. ดร. สมปอง คล้ายหนองสรวง, มหาวิทยาลัยขอนแก่น

 + Saliva and oral health an essential overview for the health professional
fourth edition, Michael Edgar, Colin Dawes & Denis O’Mullane

+ Fascinating facts about saliva, August 9, 2011 By Linda Douglas, RDH

+ Saliva between normal and pathological. Important factors in determining systemic and oral health
Gabriela Iorgulescu, J Med Life. 2009 Jul-Sep; 2(3): 303–307.